W dniu 31.05.2017 w sprawie o sygn. I KZP 4/17 r. Sąd Najwyższy, w składzie 7 sędziów (Jarosław Matras, Jerzy Grubba, Dariusz Kala, Przemysław Kalinowski, Zbigniew Puszkarski, Dorota Rysińska, Barbara Skoczkowska), podjął uchwałę w sprawie zastosowania prawa łaski w sprawie, w której nie zapadł jeszcze prawomocny wyrok skazujący. Podstawą podjęcia ww. uchwały było pytanie prawne z dnia 7 lutego 2017 r., przedstawione przez Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów (sygn. akt II KK 313/16), a mianowicie:
- Czy przewidziany w zdaniu pierwszym art. 139 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zakres normowania zwrotu „prawo łaski” obejmuje również normę kompetencyjną do stosowania abolicji indywidualnej?
- W przypadku negatywnej odpowiedzi na pytanie pierwsze -jakie skutki wywołuje przekroczenie powyższego zakresu normowania dla dalszego toku postępowania karnego?”
Sąd Najwyższy, podejmując następującą uchwałę:
- Prawo łaski, jako uprawnienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej określone w art. 139 zdanie pierwsze Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, może być realizowane wyłącznie wobec osób, których winę stwierdzono prawomocnym wyrokiem sądu (osób skazanych). Tylko przy takim ujęciu zakresu tego prawa nie dochodzi do naruszenia zasad wyrażonych w treści art. 10 w zw. z art. 7, art. 42 ust. 3, art. 45 ust. 1, art. 175 ust. 1 i art. 177 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
- Zastosowanie prawa łaski przed datą prawomocności wyroku nie wywołuje skutków procesowych.
W uzasadnieniu ww. uchwały Sąd Najwyższy wskazał na wagę zasady trójpodziału władzy i podkreślił, iż wymiar sprawiedliwości jest wyłączną kompetencją Sądów. W związku z tym Sąd Najwyższy stwierdził, iż jest on zobowiązany do oceny czy akt łaski, który został wydany przed wydaniem prawomocnego wyroku skazującego stanowi ingerencję w wymiar sprawiedliwości, tak jak jest on rozumiany w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Następnie Sąd Najwyższy uznał, że prawo łaski może być stosowane wyłącznie po tym jak wyrok skazujący (przesądzający winę) będzie prawomocny, ponieważ tylko w takim przypadku nie dochodzi do naruszenia konstytucji.