Instrumentalne wszczynanie postępowania karno-skarbowego a zwrot dotacji oświatowej (UFZO)

Teza: w sprawach zwrotu dotacji oświatowej udzielonej na podstawie ustawy o finansowaniu zadań oświatowych (UFZO) organ nie może „ratować terminu” przez wszczęcie postępowania karno-skarbowego (p.k.s.) na ostatnią chwilę. Jeżeli p.k.s. służy wyłącznie temu, by zawiesić bieg przedawnienia (art. 70 § 6 pkt 1 O.p.), mamy do czynienia z instrumentalnym jego wykorzystaniem – a skutek zawieszenia nie powstaje.

Podstawa prawna – dlaczego tu działa Ordynacja podatkowa

W sprawach zwrotu dotacji (należności z art. 60 u.f.p.) stosujemy k.p.a. oraz odpowiednio dział III Ordynacji podatkowej (art. 67 u.f.p.). To oznacza, że:

• bieg przedawnienia co do zasady wynosi 5 lat (art. 70 § 1 O.p.),
• może on ulec zawieszeniu m.in. z powodu wszczęcia p.k.s. (art. 70 § 6 pkt 1 O.p.), ale tylko przy spełnieniu warunków z art. 70c O.p. (zawiadomienie adresata najpóźniej z upływem terminu).

Kiedy mówimy o „instrumentalizmie”

Na gruncie uchwały NSA I FPS 1/21 i utrwalonej linii orzeczniczej, o instrumentalnym wykorzystaniu p.k.s. świadczą w szczególności:

• „Finiszowe” wszczęcie – dopiero tuż przed końcem 5-letniego terminu, mimo że organ wcześniej miał pełny materiał dowodowy.
• Brak realnych czynności karnych po wszczęciu (wielomiesięczna bierność, czynności czysto kancelaryjne, „czekanie” na wynik postępowania administracyjnego).
• Słaby lub pozorny związek materialny podejrzenia czynu karnoskarbowego z „niewykonaniem” właśnie tego obowiązku zwrotu.
• Niedochowanie art. 70c O.p. – brak wykazania skutecznego i terminowego zawiadomienia adresata (dotowanego).

W takich sytuacjach samo wszczęcie p.k.s. nie zawiesza biegu przedawnienia.

Co to znaczy w praktyce dla spraw dotacji oświatowych

1. Przedawnienie: jeżeli termin (co do zasady 5 lat od końca roku wykorzystania/udzielenia dotacji) upłynął, a zawieszenie nie nastąpiło skutecznie – postępowanie zwrotowe jest bezprzedmiotowe i powinno zostać umorzone (art. 105 § 1 k.p.a. w zw. z art. 59 § 1 pkt 9 i art. 70 O.p. stos. odp.).
2. Obowiązek zawiadomienia o przestępstwie (art. 304 § 2 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.) spoczywa na prezydencie/burmistrzu – ale nie zastępuje on wymogów z art. 70c O.p. i nie legitymizuje wszczynania p.k.s. „tylko dla terminu”.
3. Ciężar dowodu po stronie organu: to organ ma wykazać zarówno terminowe doręczenie zawiadomienia z art. 70c O.p., jak i rzeczywisty związek p.k.s. z niewykonaniem konkretnego obowiązku zwrotu dotacji.

Jak się bronić – lista kontrolna dla organów prowadzących

• Zażądaj dowodu doręczenia zawiadomienia z art. 70c O.p. (data, potwierdzenie odbioru).
• Wnieś o akta p.k.s. i wykaz czynności (czy po wszczęciu faktycznie coś robiono).
• Sprawdź chronologię: kiedy organ miał materiał, kiedy zawiadomił KAS, kiedy wszczęto p.k.s.
• Oceń, czy postanowienie o wszczęciu p.k.s. materialnie dotyczy niewykonania obowiązku zwrotu, a nie ogólnej oceny wydatków.

Potrzebujesz wsparcia w sporządzeniu odwołania do SKO lub skargi do WSA/NSA?
Pomagamy kompleksowo: od analizy akt i terminów po przygotowanie pism i reprezentację w sporze.